Inleiding
De gemeente De Bilt wil 200* woningen in Maartensdijk bouwen, ook buiten de zogenaamde rode contour en in mogelijk landschappelijk waardevol gebied. De gemeenteraad is overigens niet het bevoegd gezag als het gaat om wel/niet bouwen buiten de rode contour. Dat is de provincie Utrecht.
Het voornemen voor de bouw van 200 woningen in Maartensdijk maakt deel uit van het gemeentelijke voornemen tot woningbouw, bestaande uit 845 woningen, waaronder 450 sociale huurwoningen. Als reden voor de nieuwbouw van sociale huurwoningen wordt vermeld dat de huidige ingeschreven woningzoekenden van de gemeente De Bilt, momenteel langer dan 10 jaar moeten wachten voordat zij in aanmerking komen voor een sociale huurwoning. Bovendien wil de gemeente mensen die in de zorg werken en leraren de mogelijkheid bieden een woning in de gemeente De Bilt te verkrijgen.
Toewijzing sociale huurwoningen
Gemeente De Bilt maakt onderdeel uit van de woningmarktregio U16 (deelnemende gemeenten zijn Bunnik, De Bilt, De Ronde Venen, Houten, IJsselstein, Lopik, Montfoort, Nieuwegein, Oudewater, Stichtse Vecht, Utrecht, Utrechtse Heuvelrug, Vijfheerenlanden (Vianen) Wijk bij Duurstede, Woerden en Zeist). In de woningmarktregio zijn sociale huurwoningen schaars. Om te zorgen voor een rechtvaardige verdeling van deze schaarse woningen heeft de U16 een (regionale) huisvestingsverordening en verdeelsystematiek vastgesteld. Hiermee worden de sociale huur en middenhuur (gebouwd vanaf 1-1-2020) gereguleerd. De inschrijving en toewijzing van woningen heeft de U16 uitbesteed aan Woningnet, Regio Utrecht (verder: Woningnet). Woningnet hanteert voor de toewijzing voor de gezamenlijke gemeentes hetzelfde geautomatiseerde toewijzingssysteem.
De toewijzing door Woningnet gebeurt op basis van inschrijvingsduur en voorrangsregelingen, zoals onder meer voor statushouders, woningzoekenden met urgentie/zorg of medische indicatie, kernbinding, en specifieke doelgroepen zoals jongeren en ouderen. Daarna komen de ingeschreven woningzoekenden uit de gehele regio aan bod. Aangezien de ingeschreven woningzoekenden uit de gemeente De Bilt een kleine minderheid vormen binnen de regiogemeentes, gaat het overgrote deel van de woningen naar woningzoekenden van de andere regiogemeentes.
Op basis hiervan kan de gemeente niet zelf de woningen toewijzen, maar dit gebeurt door Woningnet, namens alle betrokken gemeentes.
De gemeente De Bilt heeft wel besloten (23 juli 2019) om de bepalingen van de Huisvestingsverordening Regio Utrecht 2019, Gemeente De Bilt, nader uit te werken, door voor de drie kleine kernen, Westbroek, Hollandsche Rading en Groenekan, de bindingsregeling toe te passen, waarbij de verhuizing binnen de eigen kern moet plaatsvinden. De inwoners uit deze kernen krijgen bij nieuwbouw in hun kern voorrang op overige woningzoekenden.
*Uitgesproken door wethouder Smolenaers, tijdens de raadscommissievergadering van 11 juni 2020. Een nadere motivering voor dit aantal is niet gegeven.
Deze bindingsregeling is bedoeld voor de kleinere kernen, waarbij sprake is van een relatief kleine gemeenschap met slechts enkele vrijkomende woningen per jaar. Inwoners worden daardoor weggedrukt door andere woningzoekenden als er geen voorrang wordt gegeven (zie ook de toelichting op de Huisvestingsverordening Regio Utrecht 2019, gemeente De Bilt).
Echter voor de grotere kernen De Bilt, Bilthoven en Maartensdijk geldt deze voorrangsregel niet. Dat betekent dat als de nieuwbouw in deze kernen wordt gerealiseerd, de lokale inwoners geen voorrang krijgen ten opzichte van woningzoekenden uit de regio.
Conclusie
• De gemeente De Bilt heeft op grond van de Huisvestingsverordening Regio Utrecht 2019, gemeente De Bilt, nauwelijks invloed op de toewijzing van sociale huurwoningen in de kernen De Bilt, Bilthoven en Maartensdijk.
• De voorstelling dat met de komende woningbouwplannen de eigen woningzoekenden geholpen worden aan een woning, kan alleen worden waargemaakt (tot maximaal 25% van de verhuringen) in de kernen Westbroek, Hollandsche Rading en Groenekan, met de voorrangsregel. En dus niet in de grotere kernen, waaronder Maartensdijk. Ook de eigen woningzoekenden in deze kernen moeten immers op basis van inschrijftijd met de hele regio Utrecht meedingen naar beschikbare sociale huurwoningen.
De nieuwbouw van sociale huurwoningen voor de ingeschreven woningzoekenden, zal dan ook nauwelijks leiden tot toewijzing van woningen voor de eigen inwoners. Iedere andere voorstelling van zaken geven geeft ons inziens onterecht hoop aan onze woningzoekenden.
De gemeente geeft aan dat het bouwprogramma op onderzoek naar de woonbehoefte van de inwoners van de gemeente De Bilt wordt gebaseerd. De typen huizen die worden gebouwd (en de prijsklasse) zijn afgestemd op de lokale vraag, niet die van de regio. Dat is op zich een mooie insteek, echter als de kern Maartensdijk de voorkeur heeft voor sociale huurwoningen, dan is het maar de vraag bij nieuwbouw ervan in Maartensdijk of deze woonbehoefte wel landt bij de degenen die deze voorkeur heeft uitgesproken, gezien bovenstaande redenering.
De gemeente De Bilt geeft aan dat bij enkele sociale woningbouwprojecten, onder andere ‘De Leijen Zuid’ en de ‘Melkweg’, contractuele afspraken zijn gemaakt met de SSW waarbij bepaalde doelgroepen van inwoners van de gemeente De Bilt voorrang hebben gekregen op een woning. Ons is echter niet duidelijk op welke basis dit is gebeurd. De toewijzing van woningen aan specifieke doelgroepen is weliswaar opgenomen in de huisvestingsverordening, maar kent ons inziens niet de mogelijkheid dat alleen lokale woningzoekenden hiervan gebruik kunnen maken.
In de op korte termijn in werking tredende gewijzigde Huisvestingswet vanuit het rijk, wordt overigens onder de aandacht van gemeenten gebracht, dat de gemeente alleen met een huisvestingsverordening mag sturen op de woonruimteverdeling. Zie hiervoor de Memorie van Toelichting op deze gewijzigde wet. Separate afspraken zijn uitdrukkelijk niet toegestaan.
Toewijzing middenhuur
Ook op woningen in de categorie middenhuur kan de gemeente bij de toewijzing in principe geen invloed uitoefenen voor de eigen inwoners. Naar een woning in de middenhuur kan iedere woningzoekende in Nederland, mits voldaan aan de gestelde inkomenseisen, meedingen. Voorrang kan worden verleend als men een sociale huurwoning achterlaat.
Koopwoningen
Ook voor de buiten de sociale sector te bouwen duurdere huizen heeft de gemeente geen invloed. Koopwoningen mogen nu eenmaal niet met voorrang aan eigen inwoners worden verkocht, daar is geen wettelijke basis voor. In de praktijk zal voor koopwoningen niet alleen vanuit de regio, maar zelfs de landelijke behoefte en belangstelling bepalend zijn voor wie uiteindelijk de woningen kopen.
Tenslotte
Het gemeentelijke voornemen om 450 sociale huurwoningen te bouwen zal ook geen merkbare invloed hebben op de huidige wachttijd voor woningzoekenden. Daarvoor is het aantal nieuwe sociale woningen veel te gering. Zeker afgezet tegen de nieuwbouw in Leidsche Rijn: groeit uit tot een stadsdeel met 90.000 inwoners, bouwplannen voor de Merwedekanaalzone met 10.000 woningen, de Cartesiusdriehoek met 2.800 woningen en, als mogelijke reserve, Polder Rijnenburg met 25.000 woningen.
Kortom, het bouwen van woningen in Maartensdijk biedt ons inziens geen oplossing voor de woningzoekenden in de gemeente De Bilt en dus evenmin voor de woningzoekenden in Maartensdijk.
Overigens is dit stuk onder andere tot stand gekomen op basis van de feitelijkheden zoals vastgelegd in de Huisvestingsverordening Regio Utrecht 2019, gemeente De Bilt.
Bewonersvereniging Maartensdijk Zuid, 1 oktober 2020